واکنش صحیح رسانه ای در برابر هجمه های منفی ساز رسانه های زرد

یادداشت اختصاصی از حبیب حمزه

هدف اصلی این مقاله تحلیلی بررسی و ارائه راه کارهای موثر برای مقابله با رسانه های زرد و تمرکز بر تولید محتواهای رسانه ای “کنشی،واکنشی وحنثی” در سطوح مختلف حوزه اطلاع رسانی مورد بررسی قرار گرفته چرا که مولفه های اصلی برای مقابله با رسانه های زرد توجه بر نوع تولید محتوا و پرداختن مبسوط بر ابعاد موضوعات رسانه ای می باشد در واقع فرآیند پیشرفت و توسعه هر اقدام و فعالیتی از ابعاد مختلف در قالب تولید محتوای خبری، چند رسانه ای و بهره گیری از ظرفیت های کارشناسان مجرب این حوزه در راستای شفاف سازی اقدامات و سیاست های کلان سازمان به ویژه نقش آفرینی “شهروندان خبرنگار” بی تردید بر عملکرد رسانه واکنشی صحیح و به موقع به هجمه های منفی ساز رسانه های زرد تاثیر گذار خواهد بود. جذب شهروندان خبرنگار،مطالعات جامعه شناسی و تشکیل کارگروه های فضای مجازی گامی مهم و ارزشمند در ارتقاء سطح سواد رسانه ای و عملکرد موفق و تاثیر گذار برای آگاهی بخشی به عموم جامعه و تنگ تر شدن عرصه فعالیت برای رسانه های زرد در جامعه هدف است.

یکی از اهداف و برنامه های راهبردی رسانه های زرد در حوزه اطلاع رسانی به ویژه فضای مجازی “بزرگ نمایی عدم توفیقات، بی ارزش جلوه دادن اقدامات مثبت و مزیت ها و نا امید کردن مردم نسبت به اصلاح امور و حل مشکلات” است و در این زمینه با تلاش شبانه روزی و با استفاده از نیروهای آموزش دیده سعی در ایجاد نا امیدی میان عموم مردم جامعه هستند تا نگاه های مردمی را نسبت به عملکرد حاکمیت منطقه دلسرد کنند و متاسفانه برخی از تیم‌های رسانه‌ای فعال در مقابل حملات پی‌در‌پی و بی‌امان، عملکرد منفعل دارند، چرا که بیشتر تیم های رسانه ای با سیاست های اطلاع رسانی تعریف شده و تولید محتوای “خنثی و کنشی” در عرصه رسانه فعالیت می کنند و عدم توجه به ابعاد مختلف موضوع سبب “محتوا زدگی” و به دنبال آن عدم بی اعتمادی و کاهش مخاطبان می شود.

بی تردید دراین میان بهره گیری از خبرنگاران غیر تخصصی یا حرفه ای که هدف اول بودن را دنبال می کنند بدون استناد به صحت و سقم مطلب؛ محتوای منفی انتشار یافته در فضای مجاز را بازنشر می دهند که این امر مهم سبب شده تا تولیدات محتوایی در دام مغرضان، بدخواهان، معاندان و یا جبهه مخالفان قرار گیرد و ضمن عدم اعتماد سازی مردم به رسانه؛ باعث آسیب زدن به دستاوردهای مطرح شده در حوزه های مختلف شود.

رسانه ای که با دو محوریت اصلی “خنثی و کنشی” مسوولیت خطیر اطلاع رسانی را برعهده دارند، زمینه ساز ظهور رسانه های زرد می شود و به دنبال آن با هجمه های فراوان و جریان سازی رسانه ای؛ اقدامات و عملکرد سازمان مربوطه را بی تاثیر و بی اهمیت جلوه می دهد چرا که در این حوزه صرفا به انتشار اخبار امید بخش بسنده کرده و ابعاد دیگر به آگاهی عموم مردم رسانده نمی شود که این موضوع مهم بی اعتمادی مردم به رسانه مربوطه را به دنبال خواهد داشت.

ضروری است تمام فرایندهای پیشرفت و توسعه و کسب دستاوردهای ارزشمند در حوزه هایی مانند”عمرانی، سرمایه گذاری، گردشگری، فرهنگی و ورزشی” که با بهره گیری از نیروهای انسانی مجرب و مشارکت بخش خصوصی در راستای اعتلای ایران اسلامی برنامه ریزی، تسهیل فرایند اجرای طرح ها و… می شود، شفاف سازی و به نحو شایسته به اطلاع عموم مردم رسانده شود.

همچنین آمار فراوانی و نوع ابزار رسانه ای محبوب و مخاطب پذیر با محتواهای “کنشی، واکنشی و خنثی” از مولفه های اصلی اطلاع رسانی موثر و ایجاد اعتماد در جامعه هدف است بنابراین برای بهره گیری از ابزارهای رسانه ای پر مخاطب نیازمند به “مطالعات جامعه شناسی” و آگاهی لازم از جامعه هدف خود هستیم؛ شناخت جامعه هدف درحوزه اطلاع رسانی زمینه ساز تدوین سیاست گذاری موثر رسانه ای و شیوه اطلاع رسانی تاثیر گذار در مخاطبان را فراهم می کند.

همانطوری که هر سازمانی در مناطق آزاد برای ایجاد تعامل سازنده و مشارکت حداکثری بخش خصوصی در تصمیم گیری حوزه های مختلف منطقه گام های موثری برمی دارد؛ ضروری است نسبت به تدوین یک سیاست رسانه ای موثر و مدیریت یکپارچه روابط عمومی های شرکت های زیرمجموعه در حوزه رسانه اقدام کند چرا که روابط عمومی های شرکت های زیرمجموعه یکی از ظرفیت های بالقوه در حوزه رسانه محسوب می شوند که کمتر مناطقی در سطح کشور وجود دارد که از چنین پتانسیل های ارزشمند رسانه ای برخوردار باشند؛ بنابراین تقویت روابط عمومی ها با هدف برقراری و حفظ ارتباط با مردم از قبیل “ارتباط پایه، ارتباط پاسخگو و ارتباط مشارکتی” در حوزه های مهم رسانه ای و تبلیغات حائز اهمیت است.

ارزیابی عملکرد رسانه های محلی از نظر تخصص، ابزارهای تحت اختیار، تولید محتوا، رعایت رفرنس خبری، انتشار مرتب و ضریب تاثیر گذاری در جامعه هدف و مخاطب پذیری در حوزه اطلاع رسانی می تواند گام دیگری در حوزه تحول رسانه ای این منطقه موثر باشد؛ این مهم ضمن این که کمک شایان توجهی در ایجاد انگیزه خبرنگاران برای فعالیت گسترده و مفید در حوزه اطلاع رسانی می شود سبب هدفمند شدن حمایت های مالی نیز خواهد شد.

همچنین پیش از ایجاد تحول در حوزه تولیدات رسانه‌ای، ابتدا باید نسبت به اصلاح حوزه سخت افزاری و نرم افزاری رسانه‌ای و جذب نیروهای تخصصی محور اقدام کرد تا بستر و مجالی برای کنش و واکنش صحیح رسانه‌ای در برابر هجمه‌های منفی‌ساز فراهم ‌شود.

برای ارتقاء سطح فعالیت های رسانه ای و تولید محتوای هدفمند و اثربخش ابتدا باید نسبت به آموزش و جذب خبرنگاران تخصصی در روابط عمومی های شرکت های تابعه و سازمان که دارای رشته تحصیلی مرتبط دانشگاهی هستند و از رویکرد رسانه ای لازم برخوردارند اقدام کرد و در مرحله بعدی این اقدام مهم به حوزه های دیگر رسانه محلی تسری یابد.

نخستین گام اساسی در راستای اصلاح بخش رسانه‌ای سازمان منطقه آزاد کیش، انسجام‌بخشی و مدیریت یکپارچه فعالیت های رسانه ای روابط عمومی های زیر مجموعه است و باید عوامل سخت‌افزاری و نرم‌افزاری رسانه ای مورد بررسی و بازبینی جدی قرار گیرد تا نقاط ضعف آنها در دو بعد “ساختار رسانه و استراتژی‌های رسانه” شناسایی و برطرف شود.

بی تردید ظرفیت های ایجاد شده و ابزارهای تحت اختیار روابط عمومی ها؛ با یک مدیریت یکپارچه و سیاست رسانه ای هدفمند و مخاطب شناسی باعث ایجاد تحول در حوزه اطلاع رسانی اثربخش خواهد شد.

با مطالعات و فعالیت های پژوهشی و شناسایی مخاطبان جامعه هدف و نوع تولید محتوای “خنثی، مثبت، تهاجمی و تدافعی” می توان نقش تاثیر گذاری در فضای سایبری جهت آگاهی بخشی به عموم مردم جامعه به صورت گسترده عمل کرد.

عملکرد موفق روابط عمومی ها در حوزه رسانه با فراهم کردن زمینه همکاری های موثر و تعامل سازنده با اصحاب رسانه این امکان را فراهم خواهد کرد تا نوع ساختار هدفمند تولید محتواهای خبری و چند رسانه ای بر اساس تدوین برنامه های راهبردی، اقدامات و سیاست های کلان سازمان به نحو شایسته در ابعاد مختلف به اطلاع عموم مردم رسانده شود که در این میان نقش اصحاب رسانه از اهمیت ویژه ای برخوردار است؛ موضوعی که بسیاری از مسوولان کشوری بارها بر مسئولیت خطیر اصحاب رسانه در حوزه اطلاع رسانی تاکید داشتند و بر صداقت نوشتار، ارائه راه کارهای مثبت و همراهی آنان اشاره کردند.

رسانه‌هایی مانند مطبوعات، پایگاه‌های خبری پربازدید محلی، خبرگزاری‌های معتبر و رسانه ملی با توجه به گستردگی مخاطبان، شبکه‌های ملی، استانی و برون‌مرزی، اصلی‌ترین مرجع اطلاع‌رسانی کشور محسوب می‌شوند و در مدیریت بحران نیز نقش مؤثرتری دارند.

راه کارهایی مانند “فرهنگ‌سازی، بصیرت‌افزایی، داشتن برنامه مدون ارتباطی، تأکید بر مشروعیت و انصاف در اتخاذ مواضع و…” در مدیریت بحران و حتی پیشگیری از آن مؤثر خواهد بود.

رویارویی مناسب و به هنگام با وقوع بحران‌های سیاسی، تجسم تصویر پیشامدهای احتمالی برای مخاطبان، اقناع عمومی جامعه برای پذیرش شرایط بحران و…، می‌تواند مسئولان و مدیران رسانه‌ای سازمان ها را برای برون‌رفت از بحران‌های سیاسی یاری رساند.

اقناع عمومی و جذب مخاطب از طریق اطلاع‌رسانی به موقع و شفاف سازی در اطلاع رسانی واقعیات به مردم. موضوعی است که برخی مواقع با انفعال و عملکرد دیر رسانه‌ها و یا روابط عمومی‌های سازمان‌ها و نهادها در برابر حملات و هجمه‌های دروغ رسانه‌های زرد و مستقر در کشورهای غربی با هدف ضربه به اصلاحات اقتصادی و سیاسی و نادیده‌گرفتن توانمندی‌ها و موفقیت‌ها، انجام می‌گیرد که در این میان جسارت بیان مشکلات و ارائه راه کار های برون رفت از شرایط های موجود می تواند کمک بسزایی در حل مشکلات پیش رو باشد.

برای جلوگیری و یا کم رنگ شدن اهداف شوم رسانه های زرد “مغالطه‌کاری” به ویژه در شبکه‌های مجازی که به صورت گسترده فعالیت می کنند خود به عنوان یک منبع “دسته بندی در حیطه کاری غیرحرفه‌ای” به آن استناد می شود.

در این روش یک دستاورد با یک ضعف حتی در نقطه‌ای که به درجه‌بندی نمی‌رسد مقایسه و آنچنان این موضوع را برجسته می‌کنند که یک بزرگنمایی در حیطه خبری سبب می‌شود تا دستاورد اصلی نادیده گرفته شود و ضعف به قول معروف «پیچ و مهره‌ای» به عنوان یک مشکل حاد جلوه داده شود.

در حالی که فرایند پیشرفت و توسعه هر اقدام و فعالیتی از ابعاد مختلف در قالب تولید محتوای خبری و چند رسانه ای اگر در اختیار رسانه ها قرار گیرد و فرایند رفع موانع و برنامه های راهبردی به موقع و به نحو شایسته به آگاهی عموم جامعه برسد بی تردید عرصه فعالیت برای رسانه های زرد تنگ تر خواهد شد.

روابط عمومی ها در حوزه رسانه باید این موضوع را از طریق مشاوره یا بهره گیری از کارشناسان مقابله با بحران‌های خبری در مدت زمان اندک به صورت انتشار گسترده، اطلاع‌رسانی کنند.

به طور حتم با بهره گیری از ظرفیت های کارشناسان مجرب این حوزه در راستای شفاف سازی اقدامات و سیاست های کلان سازمان “شهروندان خبرنگار” می توانند به صورت داوطلبانه نقش مهم و تاثیر گذاری را در این زمینه ایفا کنند.

عملکرد رسانه واکنشی صحیح و به موقع به هجمه های منفی ساز مستلزم تشکیل کارگروه های تخصصی فضای مجازی است و تا مادامی که در حوزه شبکه های اجتماعی نتوانیم جریان سازی رسانه ای موفق و ارتباط موثری با جامعه هدف خود برقرار کنیم در نتیجه تولیدات محتوایی از اثربخشی کمتری برخوردار خواهند بود.

تشکیل کارگروه تخصصی فضای مجازی به ویژه “کانون خبرنگاران” و جذب شهروندان خبرنگار در سطح جامعه نیز از دیگر سیاست های رسانه ای محسوب می شود که ضمن ایجاد تحول فعالیت های رسانه ای منجربه ارتقاء سطح سواد رسانه ای “درک و آگاهی از محتوای پیام، انتخاب آگاهانه، رویکرد انتقادی به پیام ها و قدرت تجزیه و تحلیل در حوزه رسانه” خواهد شد که این امر مهم نقش موثری در ارتقاء رویکرد شهروندانی مسوول و مطالبه گر در راستای اصلاح و رفع موانع پیش رو خواهد داشت.

خوشبختانه ترویج فرهنگ سواد رسانه ای در قالب رویکرد آموزش محور و تاثیر گذار در حوزه شبکه های اجتماعی از مدارس آغاز شده و ضروری است در برنامه های راهبردی به سواد رسانه ای دیجیتال نیز توجه ویژه شود.

عدم آگاهی به علم رسانه پیامدهای جبران ناپذیر “تهدید سایبری” را نیز به دنبال دارد و باید برای حمایت و تقویت از مهارت های سواد رسانه ای با بهره مندی از آموزش مدرن؛ نحوه کسب اطلاعات و کارکرد ابزارهای موجود به کار آموزها، آموزش های لازم داده شود.